Тарих ғылымдарының докторы, профессор Зиябек Қабылдинов, 1812 жылғы орыс-француз соғысындағы қазақтардың ерлігі туралы әлеуметтік желіде тараған бейне деректердің тарихи шындыққа сәйкес келмейтінін, сонымен қатар архивтік дереккөздердің сақталмағаны және бұрмаланған ақпараттары бар екенін айтты.
Бұл туралы Caravan.kz медиа порталы Яндекстің Zen «News Today» материалына сілтеме жасап хабарлайды.
«1812 жылы 14 қыркүйекте Наполеон Мәскеуді басып алып, 34 күн сонда болды. Кейінірек белгісіз атты әскер күтпеген жерден француздарға шабуыл жасап, оларды шегінуге мәжбүр етті. Француздар оларға кімдердің шабуыл жасағанын анықтай бастағанда, келесі деректер анықталды. Орыс патшасы I-ші Александр қазақ ханына хабаршылар жіберіп, көмек сұрайды. Қазақтар патшалық Ресейге бас тартқан жоқ. Ұлы жүз 50 мың, Орта жүз — 12 мың, Кіші жүз — 30 мың атты сарбаз бөлді. 92 мың атты әскер көмекке жорыққа шықты. Жолда башқұрттар да қазақтар қатарына қосылды. Қазақ-башқұрт атты әскерінің саны жүз мыңнан асты. Француздар мұндай күшке қарсы тұра алмады. Қазақ-башқұрт атты әскері француздарды Смоленск қаласына дейін қуып шыққан. Бұл жаңалық екі ғасырдан кейін ғана қазақ халқына өз мұрағаттарын көпшілікке жария еткен француздардың арқасында мәлім болды», — делінген әлеуметтік желіде таратылған видеода.
Бірақ, профессор Кабулдинов бұл ақпаратты жоққа шығарып, былай деді:
Ұлы жүз қазақтары Ресей империясы жағындағы жорыққа қатыса алмады, өйткені ұлы жүз ол жылдары Ресейге бағынышты болмады. Олардың территориясы тек 19 ғасырдың ортасында Ресейдің құрамына енді.
Кіші жүз қазақтары 1810 жылы Илецк қаласының маңындағы 600 мың десятиналық құнарлы жерді тонап алған кезде бас көтерді. Көтерілісті Жоламан Тіленшіұлы басқарды. Тарихшының айтуы бойынша, мұндай жағдайда олар осыншама сарбазды бөле алмады.
Шекарадан өткен қазақ даласының кез-келген қозғалысын казак әскерлерінің өкілдері бақылап отырды. Кабулдинов Ресей архивтерінде қаруланған осынша адамның шекарадан өткені туралы ақпарат жоқ деп хабарлайды.
Тарихшы 1812 жылғы соғысқа қатысқан қазақ сарбаздары туралы ақпаратты жоққа шығарғанына қарамастан, кейбір ақпарат көздері француз армиясының полковнигі Роберттің есебін келтіреді:
«Орыстар бізге қарсы моңғолдар тобын жіберді. Барлық дәуірлер бізге қарсы қару ұстап шыққандай болды. Былғары тон киген бұл адамдар қорқуды да, мейірімділікті де білмейді. Олар қатты ұрандатып қарсы шапты. Ядролардың жарылысы да оларды қорқыта алмады. Олар өздерінің қару-жарағы ретінде садақ пен жебені пайдаланады, олар біздің зеңбірекшілерге аяусыз соққы береді. Капитан Клемансоның қаққан шляпасын моңғол жебесі тесіп өтті. Біздің сарбаздар ұрыс алаңынан қашты. Бұл мүмкін емес. Шыңғыс ханның ордасы күлден шыққандай көтерілді»
