Пандемияның салдарынан шетелде емделу мүмкін емес болды.
Денсаулық сақтау саласында «реформаторлардың көбейіп кетуі» үлкен проблемаға алып келді, дейді саясаттанушы Данияр Әшімбаев. Мысалы,
коммерциялық медицинаға бет бұрдық, бірақ тіпті элитаның өзін коронавирустан емдей алмадық
Бұнда қалың бұқара туралы айтудың қажеті жоқ. Нәтижесінде төтенше жағдай кезінде сала жұмыс істей алмайтыны анықталды.
Бұл туралы ол «Еуразия әлемі» сарапшылар клубының отырысында сөз болды
Бастапқыда коммерцияға бет бұру туралы айтылмады
Әшімбаев «коронавирус пандемиясы денсаулық сақтау жүйесін реформалау тұрғысынан қызықты проблеманың бетін ашты» дейді. Оның айтуынша тәуелсіздік алған кезде елде коммерциялық медицинаға көшу туралы сөз болмаған. Проблемалар жеткілікті еді, бірақ ең бастысы денсаулық сақтау саласындағы кадрлардың жетіспеушілігі. 90-шы жылдары адамдардың көбі медицинадан басқа салаларға кетті. Атап айтқанда, бизнеске.
— Бүгінде жүргізілген реформалар аясында медициналық мекемелерді оңтайландыру мәселесін жиі қозғап, сын айтып жатады, бірақ елді мекендердің қаншалықты қысқарғанын ұмытып кетеді. Реформалауға келетін болсақ, бұрынғы Денсаулық сақтау министрлерінің бірімен болған сұхбат туралы айтайын. Ол
көптеген министрлер реформаны бастауға батылы жетпеді, өйткені қатаң бәсекелестік болды дейді
Медицина ғылымында көрнекті қайраткерлер басшылық еткен үш басты клан болған, медицинаны басқаруға төменгі деңгейде Қарағанды және Жамбыл облысынан шыққан топтар күрескен. Осыған байланысты көптеген министр мен үкімет денсаулық сақтау жүйесіне араласуға батылы жетпеді, — деді Әшімбаев.
Екі мыңыншы жылдардың басынан бастап сыбайлас жемқорлық құрамы да күшейе түсті.
— Егер қателеспесем,
10 жыл ішінде Жамбыл облыстық денсаулық сақтау басқармасының 6 немесе 7 бастығы сотталды
Мәселе тек осы салаға ғана қатысты емес. Жалпы денсаулық сақтау жүйесінің жұмыс істеуінде де қиындықтар болды, — деп еске салды Әшімбаев.
Ұжымдық басқару мамандары дәрігерлерге пәрмен ете бастады
Содан кейін екі мыңыншы жылдардың ортасында Әшімбаев «реформаторлардың көбейіп кетуі» деп атаған процесс басталды дейді.
—Алдымен «Ұлттық медициналық холдинг» АҚ-ны ойлап тапты,
онда алты жаңа медициналық орталықты біріктіріп бүкіл ел аумағынан мамандарды алып келді, жекешелендірді, бірақ кейінен олардың бәрі қайда кеткені белгісіз,
— деді сарапшы.
Бұдан кейін жеке медицина қалыптаса бастады. Саясаттанушының айтуынша, шамамен 2014-2015 жылдары мемлекет «саланы қаржыландыруды теңгерімнен шығаруға шешім қабылдады». Артынша емханаларды, ауруханаларды жекешелендіру және медициналық сақтандыруды енгізу тізімі пайда болды.
– Жүйе әлі де жұмыс істеп тұрды, бірақ
төтенше жағдайға дайын болмады
Медициналық қызметтермен қамтылды, төсек-орын саны азайды, бірақ ол қажетті норма шегінде ғана болды. Мемлекеттік қаржыландыру мен төсек орындарының қысқаруы мемлекеттік денсаулық сақтау жүйесінің белгілі бір минимумда жұмыс істеуіне әкелді. Сала басшылығында корпоративтік басқару және жоспарлау жөніндегі мамандар жұмыс істей бастады, —деп есептейді сарапшы.
Сонымен қатар, ол
егер коронавирус болмаса, бұл жүйе ұзақ уақыт жұмыс істеуі мүмкін еді,
— деп атап өтті. Мемлекеттік емханалар сол жағдайда әрі қарай, қалыпты жұмыс істей берер еді. Соңғы жылдары жедел жәрдем де жақсарды.
— Алайда практикалық медицинадағы кадрлардың жетіспеушілігі мәселесі, пандемия басталғанда осы салаға қатысы жоқ адамдардың медициналық шешімдерді қабылдауына алып келді — деп атап өтті сарапшы.
Пандемияны сылтауратып, өте үлкен көлемдегі қаржы ұрланды
— Мемлекеттік денсаулық сақтау жүйесі пандемия жағдайында жұмыс істей алмайтыны белгілі болды. Көптеген адам, соның ішінде билеуші элита да сенетін жеке медицина да күресте біз күткендей нәтиже көрсете алмады, — дейді Әшімбаев.
Жеке клиникалардағы төсек-орын тек косметикалық және хирургиялық операцияларға ғана есептелген,
бірақ олар тіпті элитаны жаппай медициналық қызметпен қамтамасыз ете алмады
Ал шетелде емделу мүмкін болмады.
— Дипломдарды сатқан, ауруханаларды жекешелендірген, төсек-орындарды қысқартқан және денсаулық сақтауды қаржыландырған адамдар бүгін сол дипломдарды сатып алған адамдарға келіп емделуге мәжбүр. Жүйе істен шықты, —деді Әшімбаев.
Ол 2020 жылдың наурызынан бастап біздің медицина саласындағы қайраткерлеріміздің БАҚ-та көрінбегенін тілге тиек етті.
— Оларды ешкім жинамаған сияқты. Шешімдерді дәрігерлер емес, кез келген адам қабылдады. Нәтижесінде біз
ақпараттық дүрбелең, әкімшілік озбырлық және осының бәрін пайдаланып біреулердің үлкен ұрлықтың жасағанын көрдік
Дәрігерлердің пікірлері әлі күнге дейін естілмеді. Дәрігер Евгений Комаровскийден басқа посткеңестік кеңістікте бірде-бір медициналық маман қалмаған сияқты, — дейді сарапшы.
Әрі қарай ол статистика туралы айтты, ол да көңіл қуантарлық емес.
— Мысалы, көптеген адам коронавирус расталмаса да, пневмониямен ауырып, көз жұмуда. Бұнда бір логикалық сұрақ туындайды: пневмонияны тудыратын вирустың басқа эпидемиясы бар немесе тесттер қате шығар? Бірақ
тесттер үлкен көлемде және орасан зор ақшаға сатып алынды. Егер олардың кінәраты бар деп мойындасақ, қылмыстық іс қозғау керек
Сондықтан мұны ешкім жасағысы келмейді, — деп атап өтті сарапшы.
Медицинаның сапасының төмендегі халықтың наразылығын тудырады
Әлеуметтанушы Гүлмира Илеуова да отандық статистиканың жай-күйі туралы ұқсас пікір білдірді.
—Денсаулық сақтау министрлігі 2 тамызда COVID-19-ға қатысты жаңартылған статистиканы ұсынды. Онда ПТР талдауы вирусты растаған және «ықтимал жағдайлар» деп аталатын коронавирусқа ұқсас белгілері бар нәтижелер енгізілді. Нәтижесінде, жаңа статистика одан бетер күрделене түсті, — деп сын айтты.
Шілде айында Қазақстанда шамамен 98 мың төсек-орын бар деп хабарланған болатын. Алайда әлеуметтанушы бұл деректердің қай дереккөзден алынғанын нақтылаған жоқ.
Содан кейін олар тек 59 мың деп мәлімдеді. Ал 1991 жылы 230 мыңға жуық төсек-орын болған
Илеуова отандық ақпараттық өрістің тиімділігі мәселесін де көтерді.
— Көрші Ресейдегі жағдай да күрделі Олардың статистикасы да мінсіз емес. Бірақ
онда жағымды ақпараттық көрініс орнаған, ресейліктер бізге қарағанда карантин мен вирус туралы азырақ айтады
Көктемде және жаздың басында қысым болған кезде көптеген жағымсыз ақпарат пайда болды, әсіресе ресейлік телеарналарда, бұл бізге де әсер етті, — деді ол.
Сарапшы саяси құрамды да, жақын арада өтетін парламенттік сайлауды да еске салды.
— Бұрын біз денсаулық сақтау саласы саяси жағдайдың динамикасына әсер етуі мүмкін және әсер ететін маңызды саяси фактор болатынын ойламадық та. Әрине, біздің елдерде сыбайлас жемқорлық бұрын да болған. Бірақ адамдар жаппай және күтпеген жерден өле бастады, ал аман қалғандардың наразылығы артты.
Халық сапасыз медицинаны белгілі бір елде қалыптасқан басқару сапасымен тікелей байланыстыра бастады
Сондықтан коронавирустың саяси режимдерге әсер ету қаупі мен салдары әлі толық есептелген жоқ, — деп қорытындылады Илеуова.
