Үкімет отырысында мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева қазақстандық азаматтардың биометрикасы заңнамалық тұрғыда тиісті қадағаланбайтынын айтып, премьер-министрге сауалнама жолдады. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі хабарлайды.
«Цифрлық қатынастарда азаматтардың жеке деректерін, әсіресе сезімталдығы жоғары тұлғаларды қорғау ерекше өзектілікке ие. Біз бет бейнесі, саусақ іздері, көзінің қарашықтары және басқа параметрлер туралы айтып отырмыз. Биометриялық деректер ең жоғары дәлдікке ие, сондықтан оларды пайдалану қаржылық және мемлекеттік қызметтерді алу кезінде адамның аутентификациясының сенімділігін айтарлықтай арттырады», – деді депутат.
Екатерина Смышляеваның сөзінше, биометриканың арқасында біз қашықтағы қызметтер пакеттерін алып, оларды қауіпсіз пайдалана алдық. Алайда азаматтардың жеке деректері сақталмайтынын атап өтті.
«Дегенмен картадағы PIN-кодты оңай өзгертуге болатынын, қажет болған жағдайда құжат деректерін өзгертуге болатынын түсіну маңызды. Бірақ бетті немесе саусақ ізін өзгерту мүмкін емес. Биометриялық деректердің тарап кетуі адамның цифрлық сәйкестігіне орны толмас зардап әкелуі мүмкін. Депутаттардың былтыр саусақ ізі туралы ақпаратты міндетті түрде жинауға қатысты заңның үстемдігіне қатысты ерекшеліктерін дәл осылай түсіндірді», — деді депутат.
Депутат биометрикаға сандық алаяқтар көз тігіп жүргенін ескертті.
«Дәл осы деректер жасанды интеллектпен өңделіп, банк жүйелерін алдау үшін пайдаланылады. Сонымен қатар бүгінде цифрлық ортада қалыптасқан бірнеше себеп олардың қорғалуына кепілдік бермейді.
- Біріншіден, биометриялық сәйкестендіруді қолданудың негіздемесі соңғы кездері өте кең тараған биометрикалық қызметтерде жиі жоқ.
Жан басына шаққандағы қаржыландыруды есепке алу бойынша пилоттық жоба аясында балабақшалардағы балалардың биометриялық деректерін жинау қоғамда үлкен наразылық тудырды. Жақында ұяшық нөмірлерін тіркеу кезінде биометрика міндетті болады. Сөзбе-сөз айтқанда, біз өз бетімізбен кіреберістерге, кеңсе бөлмелеріне есік ашамыз және гаджеттерге де сол арқылы кіреміз.
Екіншіден, биометрика дербес деректерді қорғау туралы заңнаманы бұза отырып жинақталады және сақталады. Жеке адамның принципі ескерілмейді, келісім жоқ.
Сонымен қатар әрбір зиянсыз қосымша өз жұмысы үшін өзінің дерекқорын жасайды. Ол қайда орналасқан және оны кім қорғайды? Әрдайым толыққанды ақпарат та берілмейді.
- Үшіншіден, барлық биометриялық сәйкестендіру жүйесі жеке адамға тиесілі. Бізде әлі мемлекеттік қызметтер үшін аутентификацияға мүмкіндік беретін жүйе жоқ. Деректерді өңдеудегі аталған кемшіліктер сізге әр камерадан қашу, сыртқы түріңізді жасыра алмайсыз», – деді мәжіліс депутаты.
- Еске салайық, бұған дейін ұлттық қауіпсіздік комитеті қазақстандықтардың жеке деректері тарап кетуіне қатысты басталған тергеу жайлы мәлімет берді. Қазақстан азаматтарының жеке деректері жария болуына шетелдік барлау қызметінің қатысы жоғы анықталды.
